U novoj vladi ni jedan ministar iz Kragujevca-ŠAMAR ŠUMADIJI!

U Centar Posted On 24/10/2020

Po prvi put u novijoj istoriji Kragujevac, izvesno je- neće imati ministra u srpskoj Vladi. Pa makar ona bila i „ograničena ili oročena“. Tako smo uvideli da samo naše dno ima rupu. Jer zaboraviti grad od 180 hiljada ljudi i Šumadiju usled politikantskih postavljenja jeste autogol koji će se na semaforu pojaviti tek na sledećim izborima, Što god dovelo do toga- okolnosti, unutarstranačke i političke nagodbe… I kakva god ta vlada bila- poniženje i šamar Kragujevcu već bridi.. A ovaj tekst samo treba da podseti, šta je, pored buna- dao Srbiji kroz istoriju. Čisto da se ne zaboravi… I ne ćuti!

Prvi ustav – prvi srpski ustav je donet na Sretenje februara 1835. i zasluga je Miloševog sekretara Dimitrija Davidovića. U ono vreme je bio izuzetno napredan pa je opravdano nazivan i ,,francuskim žbunom u sred turske šume”. Međutim, zbog protivljenja velikih sila ubrzo je ukinut.
Prvi srpski nacionalni program – nastao je na dvoru kneza Miloša u Kragujevcu 1832. godine. Bio je to plan za propagandu i opšti ustanak hrišćana u evropskoj Turskoj koji je Miloš predložio britanskom diplomati Dejvidu Urkvartu što će kasnije postati osnova za donošenje Načertanija 1844. godine.
Prvi konzuli i diplomatski odnosi Srbije sa stranim zemljama – srpsko-britanski, srpsko-francuski, srpsko-ruski i srpsko-belgijski diplomatski odnosi uspostavljeni su u Kragujevcu.
Prve novine – iz Beograda je tokom 1833. u Kragujevac premeštena državna štamparija ,,Tipografija” da bi tokom januara 1834. bile štampane prve novine u Srbiji. Bile su to Novine Srbske pod uredništvom Dimitrija Davidovića.
Prva gimnazija – Prva srpska gimnazija (južno od Save i Dunava) je osnovana 1833. godine u Kragujevcu. Novembra te godine je premeštena Velika škola iz Beograda u Kragujevac, da bi tokom 1835. ona bila nazvana gimnazijom. Velike zasluge za njeno otvaranje imao je Vuk Karadžić koji je presudno uticao na Miloša da omogući školovanje srpskoj omladini. Nju su završili mnogi znameniti Srbi (primer vojvoda Živojin Mišić).
Prvi univerzitet – viša škola ili Licej je osnovan takođe u Kragujevcu 1838. godine. Samo tri godine kasnije on će biti premešten u Beograd, a iz njega će izrasti i sadašnji Univerzitet u Beogradu tokom 1905. godine.
Prvo srpsko pozorište – za datum nastanka uzima se 14. novembar 1834. kada je isplaćena prva plata direktoru teatra Joakimu Vujiću koji je na poziv Miloša stigao iz Austrougarske jula 1834. On je ustrojio prvo srpsko pozorište koje i danas nosi naziv Knjaževsko srpski teatar.
Prva biblioteka – u kneževoj kancelariji je bilo puno knjiga koje označavaju stvaranje prve biblioteke u Srbiji. Zbog nedostatka arhivske građe ne može se precizno odrediti vreme nastanka biblioteke ali se veruje da je ona nastala tokom 1832. godine.
Prva knjižara – prvu knjižarsku radnju otvorio je 1834. godne Gligorije Vozarević „knjigovezac i knjigoprodavac beogradski“. On je došao u Kragujevac odmah nakon što je štamparija preneta ovde.
Prvi muzej – baron Zigmund August Volfgang Herder je dok je bio na proputovanju i istraživanju rudnog bogatstva Srbije 1835. Milošu poklonio zbirku ruda i minerala, odnosno prvu muzejsku zbirku u Srbiji. To se smatra začetkom nastanka muzeja u Srbiji, a misija barona Herdera se smatra prvom naučnoistraživačkom ekspedicijom u Srbiji. S obzirom da je u Miloševom posedu bio i slučajno pronađeni stari novac smatra se da su koreni numizmatike u Srbiji takođe nastali u njegovom dvoru.
Prva galerija slika –1823. godine u kneževom konaku je stvorena prva galerija slika u Srbiji. U Miloševoj paradnoj sobi i kancelariji, pored jedne kopije umetničke slike, bile su i slike kneza Miloša, 12 slika ruskih careva i knezova, 2 slike ruskih ministara i slike Mahmuda II i Napoleona.
Prvi novinski oglas – objavljen je u Novinama Srbskim 9. marta 1834.
Prva apoteka – osnovana 1822. godine i predstavlja zametak savremene medicine u Srbiji. Do tada su se ljudi lečili narodnim lekovima i uz pomoć vračara i travara. Sa knezom Milošem se uvodi nova praksa (makar na dvoru). U Drugom srpskom ustanku zarobljen je jedan turski lekar koji je bio rodom Austrijanac ali koji je zbog humanog ophođenja prema njemu prešao u pravoslavlje i postao Đoka Novaković. Upravo on je pomenute godine u kneževom dvoru, u prizemlju konaka s desne strane otvorio prvu apoteku u Srbiji. Dve godine kasnije, novi knežev lekar Italijan Vito Romita je premestio tu apoteku iz dvora u varoš da bi bila pristupačna svim građanima. Nešto kasnije, tokom 1836. godine u Kragujevcu je otvorena i prva državna apoteka dostupna svim ljudima.
Prva mitropolija – nakon ukidanja Pećke patrijaršije srpska crkva je potpala pod jurisdikciju Carigradske patrijaršije. Pošto su Srbi Hatišerifom iz 1829. stekli slobodu veroispovesti, vaseljenski patrijarh Konstantin I je 1831. priznao autonomiju SPC. Tako je, te iste godine, osnovana mitropolija sa sedištem u Kragujevcu. Za prvog mitropolita izabran je tadašnji iguman manastira Vraćevšnica Melentije Pavlović (koji je u Takovu blagosiljao Miloša i ustanike u Drugom srpskom ustanku).
Prvi srpski crkveni ustav – Ustav – Načertanije o Duhovnim vlastima u Srbiji, usvojen je na zasedanju Skupštine u Kragujevcu, maja 1836. To je bio prvi pisani osnovni crkveni zakon u Srbiji.
Prva zatvorena gradska tržnica – sagrađena je tokom 1828/9 i jedna je od prvih zatvorenih tržnica u tadašnjoj Evropi.
Prvi bal – održan je oktobra 1834. u zgradi Narodnog suda, a priređen je u čast dobijanja velikog turskog ordena koji je sultan poklonio knezu Milošu. Miloš je bio u pratnji svoje kneginje Ljubice i sina Mihaila. Pratnja je prošla gradom u 18:30, da bi se sam bal završio negde oko 3 sata iza ponoći. Svirala je Knjaževsko-srbska banda pod vođstvom Jozefa Šlezingera, a posebno za ovu priliku su štampane pozivnice učesnicima.
Prvi bilijar – na bilijarskom stolu sa tri kugle (dve bele i jednom crvenom) i štapom, odigran je u Kragujevcu 1822. godine na dvoru Miloša Obrenovića. Knez je voleo da posle šest sati, sat-dva provede igrajući bilijar.
Prva lutrija – Knjaževsko-srbska lutrija ustanovljena je posebnom povlasticom Miloša Obrenovića decembra 1833. godine sa sedištem u Kragujevcu. Prvo izvlačenje srećaka organizovano je 30. decembra 1833, a izvučeni brojevi bili su 55, 38, 87, 25 i 15. Igrala se dva puta mesečno ali je zbog raznih špekulacija kneževom odlukom ona ukinuta 1837.
Prva proslava Nove godine – tokom tridesetih godina 19. veka Miloš je praksu proslave Nove godine uz vatromet i pucnjavu prvi put uveo u Srbiji.
Prvi udžbenik grčkog jezika u Srbiji – pod naslovom Grčka čitaonica za upotreblenije srpske mladeži napisana je 1837. godine u Kragujevcu.
Prva zgrada Narodne skupštine – po nalogu kneza Miloša u porti Stare crkve podignuta je zgrada 1859. godine. Ostala je sačuvana do današnjeg dana.
Prva skupština sa izabranim deputatima u istoriji Srbije – za skupštinu zakazanu za maj 1825. godine u Kragujevcu, knez Miloš je naredio da se izbor deputata izvrši u svim nahijama. Svaka nahija, prema svojoj veličini, birala je na nahijskim skupštinama određeni broj narodnih deputata. To je bio začetak predstavničkog sistema u Srbiji.
Prva interpelacija – prvu interpelaciju (instrument kontrolne funkcije Narodne skupštine nad Vladom – pitanje koje Vladi šalje najmanje 50 narodnih poslanika po sadašnjem sistemu u Srbiji) podneo je na Miholjskoj skupštini 11. oktobra 1867. godine u Kragujevcu, narodni poslanik iz Beograda Arsa Lukić sa još 11 poslanika. Pitanje upućeno predsedniku vlade i ministru unutrašnjih poslova ticalo se istrage u vezi ubistva beogradskog trgovca Cvetka Pavlovića kojeg su u Ruščuku (Bugarskoj) ubili turski vojnici. Tražili su obrazloženi pismeni odgovor o uzrocima i motivima ubistva.
Prvi skupštinski poslovnik – prvi zakon koji je donela prva zakonodavna skupština bio je Zakon o poslovnom redu od septembra 1870.
Prvi zemljoradnički sajam – skupština koja je otpočela oktobra 1870. ostaće upamćena i po tome što je za vreme njenog trajanja (pa i duže do 4. oktobra 1871.) bila priređena prva izložba zemaljskih proizvoda u prisustvu velikog naučnika Josifa Pančića koji je držao predavanje o šumama. Tako se Kragujevac javlja kao naš prvi sajamski grad poljoprivrede i šumarstva.
Prvi izbori za Narodnu skupštinu – raspisani avgusta 1871. godine na osnovu izbornog zakona koji je donela skupština. Ta skupština je ujedno bila i prva redovna sa trogodišnjim mandatom i sa njom započinje naš pravi parlamentarni, predstavnički sistem.
Prva kasa uzajamne pomoći – osnovana je juna 1854. kao ,,bolesnička kasa” na inicijativu pre generacije radnika Topolivnice. Bolesnička kasa nazvana je kasnije Radnički fond što se smatra prvom institucijom zdravstvenog i socijalnog osiguranja u Srbiji.
Prve radničke demonstracije – poznate pod imenom ,,Crveno barjače” izbile su 15. februara 1876. godine u Kragujevcu kada su socijalisti predvođeni Svetozarom Markovićem smenili opštinsku upravu na izborima.
Prvi štrajk – zbog teških uslova rada i neredovnih isplata radnčkih nadnica radnici Vojno-tehničkog zavoda iz Kragujevca su 28. juna 1895. stupili u štrajk, prvi ikada organizovan u Srbiji.
Prvi izliven top – livenje prvog topa u Topolivnici, prvoj srpskoj vojnoj industriji izvršeno je 27. oktobra 1853. godine u prisustvu kneza Aleksandra Karađorđevića i ustavobraniteljskih prvaka. To je bio začetak moderne industrije u Srbiji.
Prva sijalica – zasijala je u Kragujevcu 1884. godine, u Čaurnici Vojnotehničkog zavoda. U prisustvu kralja Milana i kraljice Natalije u pogon je puštena prva električna centrala u Srbiji.
Prva časovničarska radnja u Srbiji – otvorio ju je 1835. godine u Kragujevcu sajdžija Piler.
Prva vojnozantlijska škola – prva stručna škola u Srbiji osnovana dekretom kneza Aleksandra Karađorđevića marta 1854. godine kao zanatska škola pri Topolivnici.
Prva učiteljska škola – osnovana je 19. oktobra 1870. godine u Kragujevcu.
Prva proslava Svetog Save – na predlog rektora Liceja Atanasija Nikolića, Sovjet Knjažestva srbskog je 2. januara 1840. usvojio odluku da se proslava Svetog Save uvede kao redovni školski praznik. Prvi put je proslavljen 27. januara iste godine u zgradi tadašnjeg Liceuma.
Prvo obaranje aviona dejstvom sa zemlje u istoriji ratovanja – izvedeno je 30. septembra 1915. godine tokom nemačkog bombardovanja Kragujevca. Artiljerijski puk ,,Tanasko Rajić”, smešten na Metinom brdu, branio je grad od napada iz vazduha. Avion je oborio artiljerac Radoje Raka Ljutovac. Ovaj dan se danas obeležava kao Dan artiljerijsko-raketnih jedinica za protivvazduhoplovna dejstva.
Prvi softver – razvijen u Srbiji pod nazivom Program za analizu konstrukcija započet je 1975. u Odeljenju za proračune Instituta i u Računskom centru zavoda ,,Crvena zastava”.
Prvi javni akvarijum u Srbiji – otvoren 1999. godine kao deo Instituta za biologiju Prirodno-matematičkog fakulteta u Kragujevcu.
Prva dečija televizija – prva televizija sa specijalizovanim programom za decu osnovana je u Kragujevcu 1995. godine.
Prvi đački parlament – osnovan je 2003. u Prvoj kragujevačkoj gimnaziji odmah po usvajanju Zakona o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja koji je ovo omogućavao.