Na današnji dan umro srpski vladar čiji Zakonik- 99 odsto političara ne bi preživelo!

U Centar Posted On 20/12/2020

Na današnji dan 1355. godine upokojio sa Car Srba, Grka, Bugara i Arbanasa Stefan Uroš IV Dušan Nemanjić poznat kao Stefan Dušan i Dušan Silni. Dušan Silni je bio poslednji srpski kralj iz dinastije Nemanjića. Za cara je krunisan na Vaskrs 1346. godine blagoslovom patrijarha Joanikija. Carevo je skoro punu deceniju i bio veoma energičan vladar, jakog karaktera i temperamenta zbog čega je i prozvan „Silni“.

Srpski car Dušan rođen je oko 1308. godine od oca Stefana Uroša III Dečanskog i majke Teodore Smilec.

U toku svoje vladavine Car Dušan je osvojio mnoga područja i gradove. Učestvovao je u prvom vizantijskom građanskom ratu na strani Jovana Kantakuzina i zauzvrat značajno proširio vlast. U narednom vizantijskom sukobu Car Dušan je aktivno učestvovao na strani Jovana V Paleologa kada je i osvojio Epir i Tesaliju. U ratu sa Ugarima Dušan osvaja Mačvu.

Iz braka sa bugarskom princezom Jelenom imao je sina Uroša koji zauzeo tron nakon Dušanove smrti.

Pored osvajanja novih teritorija i stvaranja najjače vojne sile u ovom delu Evrope, Car Dušan ostaje upamćen i po donošenju veoma važnog dokumenta „Dušanovog zakonika“ 1349. godine.

Car Dušan je bio ktitor mnogih crkava od kojih su najpoznatije u Manastiru Svetih Arhangela u Prizrenu. Dovršio je i manastir Visoki Dečani koje je započeo njegov otac.

Kruna Cara Uroša čuva se u Cetinjskom manastiru. Njegovo telo je prvobitno bilo sahranjeno u njegovoj zadužbini u Prizrenu odakle je 1927. preneto u crkvu Svetog Marka u Beogradu gde se i danas nalazi.

Dušanov zakonik najvažnije odredbe- OKO ZA OKO ZUB ZA ZUB!

Od 201 člana koji je postojao u Dušanovom zakoniki, od 135 do 201 je sačuvano, u zavisnosti od prepisa. Zajedno sa Zakonom cara Justinijana i skraćenom Sintagmom Marije Vlastara, Zakonik sačinjava jedinstvenu pravnu celinu. Zakonom su uređeni i bračni i seksualni odnosi, a postojale su i odredbe koje su se odnosile na “blud među supružnicima”. Neke od odredbi glasile su ovako:

1) AKO VLASTELINKA UČINI BLUD SA SVOJIM ČOVEKOM, DA IM SE OBEMA RUKE ODSEKU I NOS SAREŽE.

2) I KOJI VLASTELIN UZME VLASTELINKU SILOM, DA MU SE OBE RUKE ODSEKU I NOS SAREŽE, A AKO SEBAR UZME VLASTELINKU SILOM, DA SE OBESI, A AKO SVOJU DRUGU UZME SILOM, DA MU SE OBE RUKE ODSEKU I NOS SAREŽE.

3) AKO VLASTELIN, ILI VLASTELINČIĆ, OPUJE SEBRA, DA PLATI STO PREPERA, AKO LI SEBAR OPSUJE VLASTELINA, ILI VLASTELINČIĆA, DA PLATI STO PERPERA I DA SE OSMUDI.

4) KO SE NAĐE DA JE UBIO OCA ILI MATER, ILI BRATA, ILI SVOJE ČEDO, TAKAV UBICA DA SE SPALI NA OGNJU.

5) AKO PIJANICA OTKUDA IDE I OZLEDI KOGA, ILI POSEČE, ILI OKRVAVI, A NE UBIJE, TAKVOMU PIJANICI DA SE OKO ISKOPA, I RUKA ODSEČE; AKO LI U PIJANSTVU ŠTO PODERE ILI KAPU SKINE, ILI DRUGU SRAMOTU UČINI, A NE OKRVAVI, DA GA BIJU SA STO ŠTAPOVA I DA SE BACI U TAMNICU, I POTOM DA SE IZVEDE IZ TAMNICE I DA SE BIJE I PUSTI.

6) AKO SE GDE DESI KOME BILO GOSTU ILI TRGOVCU ILI KALUĐERU, TE MU UZME ŠTO OTIMAČINA, ILI LOPOV ILI KAKVA BILA NEPRILIKA, SVI TAKVI NEKA DOĐU CARSTVU MI, DA IM PLATI CARSTVO MI, ŠTO BUDU IZGUBILI, A CARSTVO MI DA TRAŽI KEFALIJE I VLASTELU KOJIMA BUDE PUT PREDAN I STRAŽE POVERENE. I SVAKI GOST, I TRGOVAC, I LATININ, DA DOĐE PRVIM STRAŽAMA, SA SVIM ŠTO IMA I NOSI, DA GA STRAŽA STRAŽI PREDAJE SA SVIM; AKO LI SE DOGODI TE ŠTO IZGUBI, NEKA BUDE POROTA, ŠTO REKNU VERODOSTOJNI LJUDI PO DUŠI DA SU IZGUBILI S ONIM POROTNICIMA, TO DA IM PLATE KEFALIJE I STRAŽE.

Dušanov zakonik bio je na snazi dugo posle Dušanove smrti (1355), a to dokazuje posotjanje prepisa sve do 18. veka. Pisanje Zakonika počelo je odmah posle krunisanja Dušana za cara Srba i Grka 1346. a namera je bila da se ujedine srpski i vizantijski pravni poredak u čitavoj državi.

Nažalost, original Dušanovog zakonika ne postoji, ali sačuvano je preko 20 prepisa. Najstariji i verovatno najsličniji originalu je iz Struge (14. vek), zatim iz Prizrena (15. vek), a taj je ujedno i najpoznatiji. Ovim Zakonikom Srbija je uspostavljena kao pravna država i samim tim ovaj vrhovni pravni akt ima veliku vrednost.