Autor: Msr Ognjen Karanović, istoričar

„Činilo mi se da se sa njim sahranjuje i Srbija…“, reči su novinara Milosava Jelića, saborca Vojina Popovića, odnosno legendarnog Vojvode Vuka, pretočene u dnevničku zabelešku o stradanju ovog div-junaka srpskog roda na Gruniškom visu, te sudbonosne 1916. godine. Nema sumnje da su mnogi pripadnici širokih slojeva našeg društva čuli za ime Vojina Popovića, čuvenijeg po njegovom nadimku Vojvoda Vuk, ali postavljamo pitanje koliko zapravo poznajemo biografiju i delatnički opus ovog zatočnika fundamentalne borbe srpskog etnosa za slobodom u godinama i decenijama koje su u mnogome odredile budućnost, kako naše zemlje i regiona, tako i svakodnevicu života nas koji živimo na ovim prostorima u prvim decenijama trećeg milenijuma. U proteklih nekoliko decenija, pa i stotinu godina, u svojim istraživačkim poduhvatima, srpska istoriografija poklonila je zapanjujuće malo pažnje analizi povesnice Četničkog pokreta u Staroj i Južnoj Srbiji na kraju XIX veka i u prvim decenijama XX stoleća. Na taj način, načinjena je fundamentalna i metodološka greška u procesima naučnih istraživačkih poduhvata, koji su se preduzimali radi determinisanja sveobuhvatnog sagledavanja istorijskog stanja u kome se srpski etnos nalazio u datom povesnom periodu i posebno na pomenutim geopolitičkim prostorima.

Možda su navedeni propusti uticali i na činjenicu da su pojedina istorijska saznanja o datom periodu i pomenutim povesnim zbivanjima, a u prvom redu izvori o istima, ostali delimično do potpuno nepoznati akademskim i širim krugovima javnosti, zbog čega kasnijim zatočnicima razvoja kulture nije ni bilo dopušteno da ove važne prilike iz „najtragičnije i najslavnije prošlosti“ srpskog naroda očuvaju u kolektivnom sećanju etnosa, radi afirmacije svesti o potrebi stvaranja „obrazaca ponašanja“ neophodnih za budućnost, kako kolektiviteta, tako i svih pojedinaca u njemu. Ne zaboravimo da su delatnost gerilskog pokreta otpora srpskog naroda na prostorima Stare i Južne Srbije u godinama „kada se do Nebesa razvijao srceparajući jauk sa Juga“, Balkanski ratovi, sukob državnih institucija sa neformalnim političkim snagama okupljenim oko organizacije „Ujedinjenje ili smrt“, Prvi svetski rat, Golgota preko Albanije, Solunski front, ali i Solunski proces na najneposredniji način uticali na dalji tok razvoja uloge Srbije u Velikom ratu, ali i na epohalne političke i geopolitičke potrese u kojima se srpski narod našao u vremenima posle svršetka do tada najvećeg globalnog oružanog sukoba u povesti svih civilizacija. U velikom delu navedenih istorijskih stanja i procesa učestvovao je i Vojvoda Vuk, a njegovo delo imalo je makar posredan uticaj i na ona stanja i procese koji su se dogodili u prvim godinama i decenijama nakon njegove herojske smrti. Potencijalnu vezu između života i smrti Vojvode Vuka, sa jedne strane i pomenutih istorijskih procesa u povesti srpskog etnosa sa druge strane, pokušaćemo da osvetlimo u okviru ovog rada.

Vojin Popović, odnosno potonji čuveni Vojvoda Vuk ili Zmaj od Pčinje, rođen je 9. ili 26. novembra 1881. godine u Sjenici u porodici sedlarskog majstora Alekse Popovića i domaćice Stane Popović, rođene Kaličanin iz sela Štavlje. Bio je najstarije dete u porodici, a pored njega, u braku Alekse i Stane, rođena su još dva sina Gligorije i Dragoljub, kao i ćerka Kristina. Kada je Vojin imao pet godina, Aleksa i njegova porodica su izbegli iz Turske u Srbiju, tačnije u Kragujevac. Na pomenuti čin porodica se odlučila iz razloga zaštite lične bezbednosti svojih članova, jer je Aleksa u periodu od februara do jula 1886. godine bio podvrgnut strahovitom mučenju od strane turskih vlasti koje su ga u grupi od stotinu srpskih muškaraca iz Sjenice uhapsile zbog učešća u devastaciji konaka Mustafe-paše Ćatovića, sjeničkog zulumćara, u februaru 1886. godine. Nakon preživljene torture u sjeničkim tamnicama, Aleksa Popović uspeo je da se oslobodi ropstva i to više podmićivanjem stražara i lokalnih vlasti, nego primenjivanjem nekih drugih metoda. Poslednjih dana jula iste godine, porodica Popović uspela je da neprimećeno napusti Sjenicu, da bi 2. avgusta dospela u Kragujevac, gde joj je tadašnji okružni načelnik pomogao u organizaciji porodičnih i uopšte životnih prilika u novoj sredini.

U narednim godinama porodica Popović boravila je u prilično teškim uslovima materijalne oskudice, a porodični život i aktivnosti organizovala je u dve prostorije kuće u kragujevačkom naselju Palilula, u kojoj se primarno nalazila „kožarska manufakturna radnja“, zbog čega su neprijatni mirisi često otežavali svakodnevicu u domu Alekse i Stane Popović. Aleksa je bio angažovan na poslovima u Vojnotehničkom zavodu i to za malu nadoknadu, pa je i glad često dominirala u životima članova porodice Popović. Međutim, postoje svedočanstva Vojinovih savremenika i prijatelja njegovog roditeljskog doma, prema kojima su se osnovne karakteristike života u porodici Popović sastojale u prisustvu neizmerne međusobne ljubavi i harmonične sloge u životima njenih članova. Zaista, i u kasnijem životnom dobu, Vojina Popovića odlikovala je velika duhovna staloženost i stabilnost karaktera. Bio je miran i tih čovek, ali istovremeno neustrašiv i hrabar. Jedino bi damar naglašene strasti u njemu bio probuđen zbog snažnog osećaja za narušenu pravdu ili nasilničko ponašanje. Nepravedno i nasilničko ponašanje drugih ljudi, oštro je i nemilosrdno kažnjavao. Pomenutu osobinu Vojin je ispoljio još u dečačkim godinama, kada je u dečijim igrama iskazao svoja čojstvena uverenja, zbog kojih je kod nestašne i nasilju sklone palilulske dece stekao nadimak „Voja-ture“. Kasnije, bez obzira na svoj crnomanjasti izgled i osrednji rast, ali i umiljat i prijatan fizički izgled i lični karakter, Vojin Popović pokazao je osobine dostojne svojih čuvenih nadimaka i pseudonima: „Vojvoda Vuk“ ili „Zmaj od Pčinje“. U više od decenije dugoj gerilskoj i „frontovskoj“ borbi protiv turskih, bugarskih, austrougarskih i nemačkih zulumćara, zavojevača i agresora, a na čelu svojih četničkih i dobrovoljačkih odreda, Vojin Popović se isticao primerima ličnog požrtvovanja, neštedimice ulažući i sopstveni život u patriotskom pregnuću srpskog naroda da slobodu svog naciona ostvari i očuva, pri tom je uzdižući na večni „Oltar Pobede“. U borbama je nastupao uvek ispred svojih saboraca, a poznato je da u „vatrenim okršajima“ nije koristio zaklone, što je na kraju i dovelo do njegove tragične i junačke smrti. Tih i smeran u komunikaciji prema svojim najmilijima i saradnicima, zavidnog oficirskog obrazovanja i znanja, ali i sa ličnim stavom odgovornosti prema vojničkim obavezama i disciplini, bio je to čovek koji nije posedovao određene političke ambicije, niti sklonosti prema isticanju u javnom životu ondašnje Srbije, što je, recimo, bila važna odlika karaktera vojvode Vojislava Tankosića i drugih rukovodilaca i Vojinovih saboraca u organizaciji „Ujedinjenje ili smrt“.

Nakon završenog šestog razreda kragujevačke gimnazije, porodica Vojina Popovića preselila se u Beograd, gde potonji dobrovoljački komandant i četnički vojvoda upisuje Nižu školu Vojne akademije 1899. godine, da bi studije u istoj, u okviru čuvene 32. klase, uspešno završio 1901. godine. Raspoređen je u 18. pešadijski puk na Topčideru, a na sopstveni zahtev, već naredne godine premešten je u 19. pešadijski puk u Kragujevac. Od pomenutog perioda, Vojinova karijera dobila je izrazito afirmativan karakter. Kao mladić koji je u najranijim danima usvojio životna načela prema kojima je sloboda srpskog naroda „imperativ razuma“ svih pojedinaca u Srbiji, odazvao se velikom nacionalnom pokretu, podsticanom od strane zvaničnih srpskih državnih organa sa ciljem organizovanja gerilske borbe etnosa protiv zuluma turskih vlasti i zločina arnautskih i bugarskih komitskih bandi na prostorima Južne i Stare Srbije i to u godinama koje je obeležila strahotna i čuvena maksima „jauk sa Juga“. Bez razmišljanja, pridružio se odredu Četničke akcije Boška Paštrovića i u aprilu 1905. godine doživeo je svoje prvo „vatreno krštenje“ u Bici na Čelopeku. Svojom hrabrošću i iskazanim komandujućim strategijskim i taktičkim znanjima, za svega nekoliko meseci izgradio je zavidan ugled među saborcima iz četničkih odreda u kojima je bio zapovednik, pa su ga isti već u drugoj polovini 1905. godine izabrali za člana Štaba Četničkih odreda Istočnog Povardarja, da bi u 1906. godini bio izabran za šefa pomenutog Štaba, a 1908. godine za šefa Gorskog štaba četničkih odreda za celu Južnu Srbiju. Uskoro je uspešno okončao i studije na Višoj školi Vojne akademije. U gotovo decenijskom pregnuću i gerilskoj borbi, posebno na prostorima Južne Srbije, Vojina su njegovi četnički saborci prozvali nadimcima Vojvoda Vuk i Zmaj od Pčinje. Pokazano umeće u gerilskim akcijama Četničke akcije u Južnoj Srbiji, vojvodi Vuku doneli su veliku popularnost i naklonost oficirskih krugova. U 1908. godini dobio je čin kapetana II klase, a početkom 1912. godine unapređen je u čin kapetana I klase, da bi iste godine dobio i unapređenje u čin majora. Učestvovao je u Prvom i Drugom balkanskom ratu. U Kumanovskoj bici 23. i 24. oktobra 1912. godine, zajedno sa četničkim jedinicama branio je položaje na uzvišenju Srtevica, gde je štitio bokove Prve srpske armije, odnosno Dunavske divizije prvog poziva. Njegova jednica u novembru i decembru 1912. godine oslobodila je Prilep, Bitolj i Lerin, da bi potom bila upućena u Elbasan, gde je razoružala arnautske snage i zarobila preko 10 hiljada pušaka i drugih komada oružja. U Drugom balkanskom ratu, jednice pod komandom vojvode Vuka aktivno su učestvovale u operacijama duž cele granice između Srbije i Bugarske.

Potpuno je razumljivo da u takvoj, bogatoj vojničkoj karijeri i ratničkim obavezama, vojvoda Vuk nije imao priliku da se u većoj meri posveti ličnom, bračnom ili porodičnom životu. Međutim, u februaru 1914. godine, viša komanda izdala je odobrenje majoru Vojinu Popoviću, prema kome je vojvoda Vuk stekao pravo da stupi u brak sa Jelisavetom Karakašević, ženom iz ugledne beogradske porodice, čiji su roditelji bili Marko Karakašević, načelnik inspekcijske službe srpskih železnica i Zorka Karakašević. Venčanje je obavljeno u Sabornoj crkvi u Beogradu 2. maja iste godine, a svadbeno veselje priređeno je u kući koja se nalazila u beogradskoj Savamali na adresi Karađorđeva broj 91. Na pomenutom svadbenom veselju prisustvovali su i svi viđeniji rukovodioci u organizaciji „Crna ruka“, a među istima i Dragutin Dimitrijević Apis, kao i Vojislav Tankosić. Bračni par nastanio se u navedenom domu, koji se nalazio u vlasništvu Vojinovog tasta, Marka Karakaševića. Međutim, bezbrižni i srećni dani bračnog života Vojina i Jelisavete nisu dugo trajali, iz razloga što su ratničke obaveze vojvode Vuka zahtevale njegovo angažovanje u Velikom ratu koji je „zakucao“ na vrata Srbije nakon Sarajevskog atentata i Julske krize. Prvih dana avgusta 1914. godine postao je komandant Jadarskog četničkog, kasnije dobrovoljačkog odreda i zajedno sa Rudničkim odredom koji se nalazio pod komandom majora Tankosića, svrstan je u redove Treće armije. U „vatrenom grotlu“ Cerske bitke vodio je bespoštedne okršaje u podrinjskom i lozničkom kraju, potom na Tekerišu, a krajem avgusta doživeo je i lakše ranjavanje. Još teža iskušenja dočekala su ga u bitkama na Drini i Kolubari, a u oktobru iste godine teško je ranjen, kada mu je neprijateljski kuršum probio abdomenalni deo tela. Oporavljao se u valjevskoj bolnici, da bi sredinom decembra bio imenovan za privremenog upravnika Varoši Beograda, nakon što je prestonica oslobođena od privremene austrougarske okupacije. Iz razloga što su dobrovoljačke i četničke jedinice u svim ratnim operacijama, kao i u predratnim gerilskim borbama bile angažovane za najteže i najopasnije poduhvate, pre svih, diverzantskog karaktera, smrtnost u tim odredima bila je izrazito dominantna i dostizala je cifru od čak 63 procenta. Nakon tragične 1914. godine i velikih uspeha srpske vojske u odbrani Otadžbine, početkom naredne godine pošast epidemije pegavog tifusa ponovo je desetkovala i jednice vojvode Vuka, kada je od 500 njegovih dobrovoljaca, preko 70 podleglo ovoj zaraznoj bolesti. Prema uputstvima Vrhovne komande o reorganizaciji dobrovoljačkih jedinica, vojvoda Vuk je formirao Prvi dobrovoljački bataljon na leto 1915. godine, da bi u oktobru iste godine, a nakon spajanja Prvog i Drugog dobrovoljačkog bataljona u jedinstveni Dobrovoljački odred, postao i komandant ove jedinice. Na čelu ovog odreda vodio je surove borbe prilikom povlačenja Druge armije i naroda u žestokoj ofanzivi neprijateljskih snaga Centralnih sila na Srbiju krajem 1915. godine, štiteći bokove armije pod komandom vojvode Stepe Stepanovića. Do kraja decembra iste godine, odred majora Popovića štitio je odstupnicu Prvoj armiji i u januaru 1916. godine povlačio se pod neprekidnom borbom od Prizrena, preko Andrijevice, Podgorice, Skadra, pa sve do Drača. Vojinov odred ukrcan je na saveznički brod i prebačen na Krf u poslednjim danima januara 1916. godine.

Spašena srpska vojska, februar 1916. godine iskoristila je za rehabilitaciju i pun oporavak, a već u martu mesecu dolazi do nove reorganizacije Vojske Kraljevine Srbije. Vojvoda Vuk ponovo dobija komandu nad reorganizovanim Dobrovoljačkim odredom, kao i unapređenje u čin potpukovnika srpske vojske. U međuvremenu, vojvoda Vuk dobio je vest iz Srbije da je 21. aprila 1916. godine u njegovom porodičnom domu u Karađorđevoj ulici na broju 91. rođeno, pokazaće se Vojinovo jedino dete, ćerka koja je dobila ime Slobodanka. Vojin nikada nije dobio priliku da upozna svoju ćerku, a njenu sliku koja mu je dostavljena putem krijumčarene, dirljive i potresne prepiske sa suprugom koja je ostala u Beogradu, uvek je nosio sa sobom, čak i onog dana kada je poginuo. Prema naređenju zapovednika savezničke Istočne armije generala Morisa Saraja, Dobrovoljački odred vojvode Vuka bio je raspoređen na područje „lerinskog dela“ Solunskog fronta, gde je u junu i julu obavljao zadatke sprečavanja krijumčarenja oružja i logističke opreme. U izveštajima generalu Saraju, vojvoda Vuk je istakao da je njegov odred pomenute zadatke obavio sa velikim uspehom. U julu i avgustu vodi borbe u okviru „lerinske operacije“, zapravo prve faze Bitke na Kajmakčalanu, da bi se, potom njegov odred uključio u „paklene okršaje“ na vrhuncu „kajmakčalanske operacije“, odnosno u bitku za oslobođanje vrha planine Nidže (kote 2525) od bugarskog neprijatelja, kao i u sukobe na Sivoj steni, Starkovom grobu, Starkovom zubu, sve do 3. oktobra, kada su vojvodini dobrovoljci u trupama Drinske i Dunavske divizije potisnuli neprijatelja i otvorili „vrata Srbije“. Na početku pomenutih ratnih operacija Dobrovoljački odred u svom brojnom stanju imao je 2250 boraca, da bi do oktobra njegov kapacitet opao na polovinu pomenute cifre. Od 9. oktobra, pa sve do početka decembra nastavljene su operacije za oslobođenje rukavca Crne reke, koja je proticala između navedenih visova današnje makedonsko-grčke granice. U periodu od 16. novembra razvila se nemilosrdna bitka za kontrolu nad čuvenim Gruniškim visom, koji je bio praktično neosvojiv. Po naređenju pukovnika Krste Smiljanića, komandanta Drinske divizije, Dobrovoljački odred vojvode Vuka dobio je zadatak da osvoji Grunište i bugarske snage potisne prema Severu. Ostala su svedočenja, prema kojima je vojvoda Vuk tri puta zahtevao od pukovnika Smiljanića da njegov desetkovani i iscrpljeni odred bude pošteđen od tog teškog i opasnog zadatka. Kada su sve molbe bile uskraćene, vojvoda Vuk navodno je zapretio pukovniku Smiljaniću „…da će ga ubiti ukoliko se živ vrati iz boja…“. Odred vojvode Vuka uključio se u rasplamsale borbe već 19. novembra, a prilikom završnog juriša u ranim poslepodnevnim časovima 29. novembra, Vojin je smrtno ranjen u pomalo bizarnoj situaciji. Naime, borbe su bile strahovito krvave. Na bojištu je ostalo preko 150 mrtvih Vojinovih četnika i dobrovoljaca. Prilikom juriša na vrh Gruništa pod nazivom Crni kamen, Vuk je bio ranjen u desnu ruku.

https://www.youtube.com/watch?v=5h-a1TAxHBU&ab_channel=%D0%A1%D1%80%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%A1%D1%82%D0%B2%D0%B0%D1%80

Međutim, odbio je savet svojih pratilaca da zastane, kako bi rana bila sanirana, već je revolver prebacio u levu ruku, nakon čega je nastavio sa poterom nad desetkovanim i „rasturenim“ jedinicama bugarskog neprijatelja. Kada je juriš bio okončan, a Crni kamen oslobođen, Vuk je konačno stao u nameri da svom osoblju dozvoli saniranje rane na desnoj ruci. U tom momentu, jedan unezvereni bugarski vojnik otkrio je svoj položaj iza izvesne stene, uperivši pušku u vojvodu Vuka, da bi zatim iz iste ispalio smrtonosni hitac koji je Vojina Popovića pogodio u desni pazuh, prošao direktno kroz srce i izašao sa leve strane vojvodinog tela. Vojin Popović pao je u naručje svojih izbezumljenih četničkih saboraca, a komandu nad Odredom preuzeo je Dušan Jezdić. Bugarski vojnik odmah je ubijen, a potom je nastala jeziva i turobna tišina i kao što je njegov saborac Milosav Jelić, kasnije tvrdio, činilo se kao da je tada „sahranjena i sama Srbija“. Četnici i dobrovoljci su telo svog poginulog junaka-zapovednika na nosilima preneli do poljske bolnice, koja se nalazila podno Gruništa. Opservaciju nad lešom Vojina Popovića obavio je dr Aleksandar Kostić, otac čuvenog kompozitora Vojislava Vokija Kostića.

Tada je i nastala fotografija koju su snimili saborci vojvode Vuka, koji su pridigli leš svog komandanta u uspravan položaj da bi se pored njega fotografisali. Usledila je potresna i dostojanstvena sahrana posmrtnih ostataka potpukovnika Vojina Popovića, uz sve državne i vojne počasti. Sahranjen je na Srpskom vojničkom groblju na Zejtinliku kraj Soluna, gde je ostalo zabeleženo da je prilikom pogrebnih aktivnosti, Apis „plakao kao malo dete“. Nakon Vukove smrti, postalo je očigledno da se njegov Dobrovoljački odred ne može očuvati. Početkom decembra 1916. godine, u okviru Odreda ostalo je svega 450 ratnika, pa je isti uskoro i rasformiran. Njegovi borci pridruženi su jedinicama Treće armije, pre svih u sastav Drinske divizije. Bio je to i kraj postojanja i uloge „dobrovoljačkog četništva“ u oslobodilačkim ratovima i pregnućima srpskog naroda u prvim decenijama prethodnog stoleća. Pri tome, moramo da napomenemo da tradicija dobrovoljaštva time nije prekinuta, već je dobila novu formu i smisao, formiranjem potonjeg Jugoslovenskog dobrovoljačkog odreda, od srpskih i pojedinih južnoslovenskih zarobljenika iz austrougarske vojske.

U decenijama nakon smrti vojvode Vuka, pojavile su se neutemeljene glasine o navodnoj zaveri koja je potekla iz najviših vojnih i političkih krugova srpske države u emigraciji, sa ciljem likvidacije Vojina Popovića, kao mogućeg oponenta u planiranoj akciji raspuštanja organizacije „Crna ruka“ i hapšenja Apisa i rukovodilaca tog tajnog društva, što je sve rezultiralo organizovanjem čuvenog Solunskog procesa. Osim posrednih saznanja o tvrdnji dr Aleksandra Kostića da se „ubica“ vojvode Vuka nalazio na fotografiji koja je snimljena neposredno posle Vojinove smrti, drugih dokaza o eventualnom unapred smišljenom umorstvu komandanta Dobrovoljačkog odreda, nema, tako da tu „nečasnu hipotezu“ sa pravom moramo odbaciti. Nema sumnje da je okolnost smrti vojvode Vuka u mnogome olakšala akciju hapšenja Apisa i „crnorukaških“ rukovodilaca, koja je usledila svega nekoliko dana nakon sahrane Vojina Popovića, ali potpuno je isključeno da je datoj operaciji prethodila smišljena zavera sa ciljem likvidacije Zmaja od Pčinje. Posmrtni ostaci vojvode Vuka preneseni su u Beograd 1923. godine, gde je ponovo, svečano i uz državne počasti sahranjen na Novom groblju. U prisustvu porodice, izaslanika kralja Petra II, vlade i vojske, na Topličinom vencu u Beogradu svečano je otkriven spomenik vojvodi Vuku 1936. godine. Spomenik je delo vajara Đorđa Jovanovića, a podignut je dobrovoljnim sredstvima i prilozima četničkih i dobrovoljačkih udruženja. Vukova udovica Jelisaveta nije se više udavala, već se posvetila zaštiti uspomene na svog junačkog supruga, kao i vaspitanju svoje ćerke Slobodanke. Vojinova majka Stana preminula je u 84. godini života 1940. godine u Cvijećevoj ulici u Beogradu, gde je živela posle završetka Prvog svetskog rata. Slobodanka Popović uspešno je završila Trgovačku akademiju, a u februaru 1943. godine venčala se sa Istraninom Franom Brumnićem, inženjerom iz Pazina. Nakon završetka Drugog svetskog rata sa suprugom se preselila u Pulu, da bi se bračni par početkom šezdesetih godina XX veka nastanio u Lazarevcu, gde je Frano bio zaposlen u Rudarsko-topioničarskom basenu „Kolubara“, dok je Slobodanka radila u Centru za socijalni rad. Nisu imali potomstvo, a uskoro se kod svoje ćerke u Lazarevac doselila i udovica vojvode Vuka, Jelisaveta Popović. U 77. godini života, 1969. godine, u Lazarevcu je preminula i Jelisaveta Popović. Svega četiri meseca nakon odlaska u penziju 1980. godine umro je i Frano Brumnić. Slobodanka je ostala sama i zaboravljena od strane nacije i društva za čije postojanje i slobodu je njen otac uložio sve što je imao. Slobodanku su povremeno obilazili i pomagali pojedini dalji rođaci. Nakon nekoliko godina, tačnije 1986. godine, Slobodanka je vratila stan u Lazarevcu državnim vlastima, a potom se preselila u Gerontološki centar na beogradskoj Bežanijskoj kosi, gde je u nemaštini i preminula krajem maja 1994. godine u svojoj 78. godini života. Na taj način ugasila se i porodična loza vojvode Vuka. Gotovo nijedan pisani ili elektronski medij nije preneo vest o smrti ćerke vojvode Vuka. U godinama pre i posle Slobodankine smrti, samo su se pojedini stanovnici Topličinog venca u Beogradu sećali da je izvesna smerna i ljubazna starica često posećivala park u kome je podignut spomenik vojvodi Vuku, gde bi ta starija dama, tiho i u samoći, koliko su joj njene zdravstvene prilike to dozvoljavale, sedela na obližnjoj klupi i netremice gledala u lice velikog heroja sa Kajmakčalana, vojvode Vuka i Zmaja od Pčinje, a njenog milog i nepoznatog oca.