Slavni lik vojvode Radomira Putnika, jednog od najvećih srpskih vojskovođa, neraskidivo je vezan ne samo za Kragujevac, koji je njegov rodni grad, već i za zgradu jedne državne institucije koja do danas nije promenila svoju namenu. Naime, iz zgrade suda Putnik je vodio ratne operacije u Prvom svetskom ratu, a zahvaljujući njemu u istoj je po prvi put izvedena kompozicija „Marš na drinu“.

Najveći srpski vojni strateg i tvorac najznačajnijih pobeda u Balkanskim i u Prvom svetskom ratu bio je vojvoda Radomir Putnik. Kragujevčanin, rođen je 24. januara 1847. godine.Otac mu je bio učitelj. Prezivao se Arsenijević, ali pošto se zbog posla često selio, imao je nadimak „Putnik“, i onda mu je to prešlo u prezime.

Kako kaže istoričar, akademik i pukovnik Željko Zirojević, „Radomir Putnik je učio gimnaziju u Kragujevcu i Beogradu, a sa 16 godina se upisao u artiljerisjku školu kao najmlađi u klasi“.

-Bio je komandant Rudničke brigade u Srpsko turskom ratu, u borbama kod Adrovca, Šiljegovca i u oslobađanju Niša i Vranja. On se posebno bavio u svojoj doktrini bavio ratnom strategijom i organizacijom vojske. Svoje znanje je prenosio kao nastavnik i slušaocima Više škole vojne akademije. U ratu sa Bugarima 1885. godine je postao načelnik štaba Dunavske divizije. Dolaskom Kralja Petra I je postao načelnik vrhovne komande, jer je 1896. godine od strane tadašnjeg kralja Aleksandra Obrenovića bio penzionisan jer su ga su sumnjičili da je bio naklonjen radikalima. Kada je došao na dužnost, za svog pomoćnika je doveo svog đaka tada pukovnika Živojina Mižića, kasnije proslavljenog srpskog vojvodu. Ne bez razloga, u Kumanovskoj bici gde je srpska vojska u balkanskom ratu odnelka veliku pobedu nad vojskom Šukri paše, tada general Radomir Putnik dobija čin vojvode, kao prvi oficir sa ovim zvanjem, kaže Željko Zirojević.

Vojvoda Radomir Putnik je ostao zapamćen ne samo kao istaknuti strateg, nego kao čovek granitnog karaktera. Bio je poznat kao čovek koji je imao bezgraničnu ljubav prema otadžbini. Prvi svetski rat ga je zatekao u jednoj austrijskoj banji na lečenju. Pozvan je da se vrati u zemlju. I ako bolestan, kao načelnik Vrhovne komande donosi uspešne odluke u odbrani zemlje. Maksimalno se oslanja na Stepu i Mišića. Pobede na Ceru, Kolubari i na Drini, zahvaljujući izuzetnom umu vojvode Putnika, kazuju da je on zapravo bio najveći srpski strateg.

-Značajno je progovoriti o 26. avgustu 1915. godine, kada vojvoda Radomir Putnik na osnovu podataka obaveštajnog odeljenja, čiji je načelnik bio Dragutin Dimitrijević Apis, on predlaže Vrhovnoj komandi povlačenje srpske vojske. On je tu odluku doneo u Kragujevcu, u zgradi suda, gde je bilo sedište komande. Tada je prvi put, u istoj zgradi, izveden „Marš na Drinu“. Kompozitor je bio Stanislav Binički. On je tu partituru počeo da piše olovkom u Valjevu, a završio je u Kragujevcu. Ovo delo je naišlo na topao prijem i oduševljenje prisutnih državnih zvaničnika i građana. Tada je ratni dopisnik pariskog „Parizijena“ objavio 2. juna 1915. godine u svom članku priču o stanju u Kragujevcu kao sedištu Vrhovne komande i pomenuo da je izvedena kompozicija „Marš na drinu“., kaže Željko Zirojević.

Vojvoda Radomir Putnik je umro u Nici 17. maja 1917. godine. Svečano je sahranjen u Ruskoj crkvi. 1926. godine je pod uticajem naroda, i njegovih ratnih saboraca, prenet i sahranjen uz velike počasti kao najzaslužniji građanin u kapeli na novom groblju u Beogradu. Kragujevac, Šumadija i cela Srbija su se tako dostojanstveno oprostili od svog proslavljenog vojskovođe, čije se strategije i danas izučavaju na najprestižnijim vojnim akademijama širom sveta. Uz njegovo delo, koje ima vanvremenske dimenzije, i ogromno znanje i rodoljublje, pristaje i muzička uspomena, „Marš na Drinu“, koja nastala inspirisana velikim pobedama srpske vojske, na čijem je čelu bio.

Nebojša Radišić blic.rs